Khám khúc xạ tiền học đường

Người viết: bác sĩ nhãn khoa Gary Heiting

Với cương vị là cha mẹ, bạn đã bao giờ tự hỏi đứa con trước tuổi đến trường của bạn có vấn đề gì về mắt không, hoặc nên lên lịch khám mắt lần đầu tiên cho con bạn vào khi nào.

Kiểm tra mắt cho trẻ cực kì quan trọng, bởi vì 5-10% trẻ trước tuổi tới trường và 25% trẻ ở tuổi đi học có các vấn đề về mắt*. Việc phát hiện sớm các vấn đề mắt của trẻ mang tính quyết định, bởi vì trẻ thường dễ đáp ứng hơn với điều trị, khi các vấn đề được chẩn đoán sớm.

Theo Hiệp Hội Nhãn Khoa Mỹ (American Optometric Association: AOA), trẻ sơ sinh nên được khám mắt toàn diện lúc 6 tháng tuổi. Trẻ lớn hơn nên được khám mắt bổ sung vào lúc 3 tuổi, và ngay trước khi chúng vào lớp 1 (khoảng 5 hoặc 6 tuổi).

Với những trẻ tuổi đi học, AOA đề nghị kiểm tra mắt 2 năm 1 lần nếu trẻ không được yêu cầu điều trị gì ở mắt. Những trẻ cần mang kính gọng hoặc kính tiếp xúc nên được kiểm tra hàng năm, hoặc theo thời gian yêu cầu của bác sĩ mắt hoặc kĩ thuật viên khúc xạ.

Kiểm tra mắt sớm là cần thiết để chắc chắn trẻ bình thường, mắt khỏe mạnh, giúp trẻ có thể học tập và vui chơi tốt hơn.

Kiểm tra mắt sớm cũng quan trọng bởi vì trẻ cần những khả năng cơ bản sau đây, giúp trẻ nhìn tốt để học tập:

• Nhìn gần
• Nhìn xa
• Phối hợp 2 mắt
• Vận động nhãn cầu
• Tập trung điều tiết
• Nhận biết vùng chu biên
• Phối hợp tay mắt

Vì những lí do này mà một vài nơi yêu cầu khám mắt bắt buộc cho tất cả trẻ em lần đầu tiên đi học.

Lên lịch kiểm tra mắt cho con bạn

Học Viện Nhãn Khoa Mỹ (American Academy of Ophthalmology : AAO) đề cập trên website của họ rằng: Bác sĩ gia đình hoặc bác sĩ nhi khoa của bạn là người đầu tiên khám mắt cho con bạn.

Nếu nghi ngờ mắt có vấn đề trong khi khám sức khỏe định kì, cần khám chuyên khoa mắt để đánh giá vấn đề chính xác hơn. Bác sĩ nhãn khoa có các thiết bị chuyên dụng và được đào tạo chuyên sâu để hỗ trợ các bác sĩ chuyên khoa khác phát hiện các vấn đề tiềm tàng ở mắt.

Lên lịch kiểm tra mắt cho con bạn vào thời điểm trẻ bắt đầu thường phàn nàn về mắt của chúng mặc dù chúng có vẻ bình thường.

Chi tiết cụ thể để tiến hành kiểm tra mắt như thế nào phụ thuộc vào tuổi của trẻ, nhưng nhìn chung việc kiểm tra sẽ bao gồm: hỏi bệnh sử, kiểm tra thị lực, xác định bệnh nhân có cần đeo kính không, kiểm tra sự chính trục của mắt, 1 hồ sơ đánh giá sức khỏe mắt, và đơn kính nếu cần thiết.

Sau khi đặt hẹn, bạn có thể nhận được mẫu bệnh án. Một vài trung tâm chăm sóc mắt có sẵn mẫu bệnh án trên website của họ, bạn có thể tải về máy và in tại nhà trước khi đi khám. Hoặc, có lẽ bạn không nhận được mẫu bệnh án cho tới khi bạn đăng kí ở phòng khám của bác sĩ.

Trong mẫu bệnh án, người ta sẽ hỏi bạn về tiền sử lúc sinh của con bạn (còn gọi là tiền sử chu sinh), bao gồm cân nặng của trẻ lúc sinh, trẻ đủ hay thiếu tháng.

Bác sĩ mắt của bạn cũng có thể hỏi những vấn đề xảy ra trong quá trình mang thai hoặc lúc sinh (nếu có). Những câu hỏi khác sẽ tập trung vào tiền sử bệnh của con bạn, bao gồm các thuốc đang dùng hiện tại và các dị ứng hiện có hoặc trước đây.

Chắc chắn phải nói cho bác sĩ mắt của bạn biết nếu con bạn mắc hoặc có dấu hiệu của những vấn đề sau:

• Tiền sử sinh non
• Hạn chế phát triển vận động
• Thường xuyên dụi mắt
• Nháy mắt quá mức
• Mất khả năng duy trì tiếp xúc bằng mắt
• Không có khả năng cố định mắt khi nhìn mọi vật
• Khả năng theo dõi bằng mắt yếu

Đồng thời, chắc chắn phải đề cập tới việc khám mắt nếu con bạn không được khám mắt ở trường hoặc khi bác sĩ nhi khoa thăm khám.

Bác sĩ mắt của bạn cũng muốn biết các vấn đề mắt trước đây và những điều trị con bạn đã có, ví dụ như phẫu thuật, đeo kính gọng hoặc kính tiếp xúc.

Chắc chắn phải nói cho bác sĩ mắt biết bất kì tiền sử bệnh mắt nào (cần điều trị) của gia đình, ví dụ như cận thị hoặc viễn thị (tật khúc xạ), nhược thị, lác mắt, hoặc các bệnh về mắt.

Kiểm tra mắt cho trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có thể nhìn tốt như người lớn, giới hạn trong khả năng tập trung, khả năng nhìn màu sắc và cảm nhận chiều sâu lúc 6 tháng tuổi.

Để đánh giá mắt trẻ sơ sinh của bạn phát triển bình thường hay không, bác sĩ thường sử dụng các test sau:

• Test phản xạ đồng tử (pupil responses): đánh giá đồng tử của mắt co giãn đúng cách ở ngoài sáng hoặc trong tối.
• Test định thị và di chuyển theo vật (fixate and follow): xác định khả năng mắt trẻ có thể định thị và nhìn theo một vật, ví dụ như nhìn theo một ánh đèn đang di chuyển. Trẻ sơ sinh có thể định thị được một vật ngay sau khi sinh, và có thể nhìn theo một vật khi trẻ 3 tháng tuổi.
• Test nhìn ưu tiên (preferential looking): sử dụng một cái thẻ, trống trơn ở 1 mặt và mặt kia có các đường sọc nhằm thu hút sự tập trung của trẻ với các đường sọc. Bằng cách này, khả năng nhìn có thể được đánh giá mà không phải sử dụng bảng biểu kiểm tra mắt thông thường.

Kiểm tra mắt cho trẻ trước tuổi tới trường

Vài bậc phụ huynh ngạc nhiên khi họ được cho biết: trẻ em trước tuổi tới trường không cần biết chữ thành thạo để có thể thực hiện được những test kiểm tra mắt nhất định, ngay cả khi trẻ còn quá nhỏ hoặc quá nhút nhát để nói được.

Những người được huấn luyện về tầm soát mắt có thể phát hiện các vấn đề mắt cho trẻ trước tuổi tới trường (hình: Trung tâm nghiên cứu VIP, Chuyên ngành nhãn khoa trường đại học Ohio).

Một vài test kiểm tra mắt thông thường được tiến hành đặc biệt cho các trẻ nhỏ bao gồm:

• Các kí tự LEA (LEA Symbols): áp dụng cho trẻ nhỏ tương tự như các test kiểm tra mắt thường thấy, bằng việc sử dụng sơ đồ các kí tự, ngoại trừ các kí tự đặc biệt. Ví dụ như: quả táo, ngôi nhà, hình vuông, hình tròn.
• Soi bóng đồng tử (Retinoscopy): là một test trong đó người ta sẽ chiếu 1 nguồn sáng vào mắt để quan sát sự phản xạ ánh sáng từ mặt sau của mắt (võng mạc). Test này giúp các bác sĩ mắt xác định việc kê đơn kính cho trẻ.
• Thị giác nhìn hình nổi với các chấm nhỏ ngẫu nhiên (Random Dot Stereopsis): test sử dụng các chấm nhỏ đặc biệt và kính 3D, nhằm đo khả năng 2 mắt của trẻ phối hợp với nhau tốt ở mức độ nào.

Ngoài cận thị, viễn thị và loạn thị, còn có các vấn đề mắt khác cũng thường gặp ở trẻ em tuổi tới trường, bao gồm:

• Nhược thị (amblyopia): bác sĩ mắt của bạn sẽ muốn loại trừ nhược thị, vấn đề làm giảm thị lực ở 1 hoặc 2 mắt mà không có tổn thương thực thể nào được phát hiện. Không may là không phải tất cả các trường hợp nhược thị đều có thể chữa khỏi bằng việc đeo kính gọng hoặc kính tiếp xúc, và có thể cần phải che mắt để tăng cường sức khỏe cho mắt yếu hơn.

Mắt con bạn có thể được kiểm tra sớm để phát hiện các vấn đề của mắt, ví dụ như nhược thị, trong đó 1 mắt thường yếu hơn mắt bên kia. Với nhược thị, việc che mắt giúp tăng cường sức khỏe cho mắt yếu hơn. (hình: miếng che mắt được làm bởi gia đình bệnh nhân).

• Lác (strabismus, crossed eyes hoặc misaligned eyes): lác có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, ví dụ như vấn đề của cơ vận nhãn ở mắt bị lác hoặc ở cả 2 mắt. Lác là nguyên nhân thường gặp của nhược thị, và nên được điều trị sớm lúc trẻ còn nhỏ để thị lực và khả năng phối hợp của 2 mắt có thể phát triển bình thường.
• Mất khả năng duy trì tiếp xúc bằng mắt khi nhìn vật ở gần (thiểu năng qui tụ: convergence insufficiency): bác sĩ mắt sẽ đánh giá khả năng nhãn cầu được kéo vào trong (qui tụ) và duy trì được để có thể đọc sách thoải mái.
• Khả năng định vị, cảm nhận chiều sâu và thị lực nhìn màu (focusing ability, depth perception and color vision): bác sĩ mắt có thể kiểm tra khả năng mắt định vị của con bạn. Cảm nhận chiều sâu hay khả năng nhận biết khoảng cách giữa các vật cũng có thể được bác sĩ kiểm tra, và test mù màu (color blind test) có thể được dùng để đánh giá thị lực nhìn màu của con bạn.
• Sức khỏe của mi mắt và bán phần trước của mắt: bác sĩ mắt sẽ kiểm tra kĩ mi mắt của con bạn để tìm những bất thường hoặc viêm nhiễm ở lông mi, sự xuất hiện các nang, sự va đập, sự lồi ra bất thường của các tổ chức mắt và sự phù nề (edema). Bác sĩ cũng kiểm tra giác mạc, mống mắt, kiểm tra thủy tinh thể xem có đục không hoặc các bất thường khác.

Sách điện tử miễn phí giúp cho các trẻ chuẩn bị đi khám mắt

Tháng 7/2015 – Howard của gia đình Hedgehog lần đầu đi gặp bác sĩ mắt. Ban đầu cậu ta có vẻ rụt rè, nhưng cuối cùng cậu bé đã có một khoảng thời gian tuyệt vời, và thấy phải cảm ơn cặp kính mới của cậu ấy thật nhiều. Trong buổi diễn thuyết trước lớp, cậu ấy đã chia sẻ với các bạn những gì cậu ấy học được về các test kiểm tra mắt.

Bạn có thể download miễn phí nội dung của sách và chia sẻ với các con của bạn. Howard and the Amazing Eye Exam không chỉ vui nhộn mà còn mang tính giáo dục, giúp bạn yên tâm nếu con bạn lo lắng khi phải đi gặp bác sĩ mắt.

Sách có các ví dụ dễ thương, được viết bởi đội ngũ The Eye Solution của Alcon và bác sĩ Catherine McDaniel, một bác sĩ mắt đang giảng dạy và làm việc tại đại học Ohio (The Ohio State University).

Bạn có thể tải cuốn sách về máy tính bảng và máy vi tính trên Amazon, Google Play và iTunes.

Kiểm tra mắt và khả năng học tập ở trường của con bạn

Hãy nhớ rằng kiểm tra mắt đúng đắn và sớm cho trẻ rất quan trọng, nhằm đảm bảo cho con bạn có khả năng nhìn tốt, giúp trẻ có thể học tập tốt ở trường.

Một đứa trẻ không thể nhìn thấy sách hoặc không nhìn rõ bảng sẽ dễ chán nản, dẫn tới học kém. Một vài vấn đề mắt, ví dụ như nhược thị, được điều trị tốt nhất nếu bệnh được phát hiện và điều trị càng sớm càng tốt, khi cơ quan thị giác của trẻ vẫn đang phát triển.

 Vài nét về tác giả: Gary Heiting, một bác sĩ nhãn khoa, và là biên tập lâu năm của AllAboutVision.com. Bác sĩ Heiting có hơn 25 năm kinh nghiệm với vai trò là người chăm sóc mắt, giáo dục sức khỏe, và tư vấn cho ngành công nghiệp sản xuất kính đeo mắt. Lĩnh vực yêu thích đặc biệt của ông bao gồm: kính tiếp xúc, dinh dưỡng và chăm sóc phòng chống các bệnh về mắt. Liên hệ với bác sĩ Heiting thông qua Google+

* Suy giảm thị lực xảy ra ở 5-10% tất cả trẻ trước tuổi tới trường, theo Annals of Family Medicine phát hành tháng 5/2004. Hiệp Hội Nhãn Khoa Mỹ (AOA) cho biết 25% tất cả trẻ tuổi đi học có các vấn đề về mắt. Bản gốc của bài này được đăng bởi Michelle Stephenson.

Nguồn: https://yhoccongdong.com/