Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới, Glôcôm là nguyên nhân gây mù lòa phổ biến thứ hai thế giới, chỉ sau đục thủy tinh thể. Căn bệnh này đã ảnh hưởng tới gần 80 triệu người từ 40 - 80 tuổi (tính đến năm 2020). Dự báo số lượng bệnh nhân có thể tăng tới hơn 100 triệu người vào năm 2040. Đáng chú ý, trong tổng số bệnh nhân mắc glôcôm trên toàn thế giới, gần 50% người không biết mình có bệnh.

1.Bệnh Glôcôm là gì?

Trong tiếng Hy Lạp, tên gốc của bệnh glôcôm (glaucoma) là glaukos nghĩa là con mắt màu xanh (lúc đó chưa phân biệt được giữa bệnh glôcôm và đục thủy tinh thể). Tên dân gian của bệnh là thiên đầu thống (miền bắc) hoặc cườm nước (miền nam).

Về bản chất, glôcôm là một dạng bệnh lý của thần kinh thị giác có hoặc không liên quan với tăng nhãn áp. Do vậy, nhiều trường hợp bệnh nhân không đau nhức mắt do tăng nhãn áp những vẫn có bệnh glôcôm. Đây là một phần lý do khiến glôcôm trở thành kẻ cắp thị giác thầm lặng. Bệnh glôcôm nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng có thể ngăn chặn sự tiến triển của bệnh, bệnh nhân có thể tránh khỏi mất thị lực và thị trường nghiêm trọng.

Cấu trúc mắt có một khoang nhỏ ở bán phần trước được gọi là “góc tiền phòng”. Thủy dịch trong mắt lưu thông ra vào góc tiền phòng, để nuôi dưỡng mô quanh đó. Khi bị glôcôm, chất dịch lưu thông bị chậm lại, dẫn đến ứ đọng dịch và làm gia tăng áp lực bên trong mắt. Nếu không làm giảm bớt và kiểm soát được áp lực này thì dây thần kinh thị giác và các bộ phận khác của mắt có thể bị tổn thương, dẫn đến mất thị lực.

2. Những nguyên nhân gây bệnh Glôcôm là gì?

Bệnh glôcôm không có nguyên nhân rõ ràng nhưng có liên quan đến sự tăng áp lực trong mắt và/hoặc giảm lưu lượng máu nuôi dưỡng dây thần kinh thị giác. Tăng áp suất thủy dịch có thể dẫn tới bệnh Glôcôm tuy nhiên không phải ai cũng bị glôcôm khi mắc chứng tăng áp suất thủy dịch.
Một số nguyên nhân khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Glôcôm bao gồm:

• Do yếu tố di truyền trong gia đình
• Do tuổi tác cao – nguy cơ bị bệnh glaucoma tăng lên khi trên 50 tuổi.
• Do có tiền sử các bệnh lý về mắt như: biến chứng tiểu đường, viêm nhiễm về mắt như viêm màng bồ đào,…
• Do các chấn thương mắt
• Do tác dụng phụ của việc thường xuyên dùng các thuốc corticosteroids
• Biến chứng sau phẫu thuật mắt
• Sắc tộc – Người Đông Nam Á và Người Da Đen ở vùng Caribe dễ mắc các dạng bệnh glaucoma nhiều hơn người thuộc chủng tộc người da trắng.

3. Các thể bệnh glôcôm

Glôcôm góc mở
Đây là hình thức phổ biến nhất của bệnh Glaucoma. Người bị bệnh Glaucoma góc mở bị tắc nghẽn không hoàn toàn ở góc thoát thuỷ dịch của mắt khiến tăng áp suất mắt. Điều này lâu ngày sẽ khiến các dây thần kinh thị giác bị tổn thương. Quá trình này diễn ra từ từ và không gây đau đớn. Điều này khiến bệnh nhân khó nhận biết được triệu chứng bệnh.

Glôcôm góc đóng hay tăng nhãn áp góc đóng hay dân gian gọi là thiên đầu thống. Bệnh xảy ra khi góc thoát thuỷ dịch của mắt bị đóng hoàn toàn.

Điều này khiến cho mắt bị gia tăng áp suất đột ngột, rất nguy hiểm cho bệnh nhân. Người bị Glaucoma góc đóng thường đau mắt, đau đầu, xuất hiện quầng sáng xung quanh khi nhìn vào bóng đèn, buồn nôn… Khi gặp phải các triệu chứng này, cần đưa người bệnh đi đến bệnh viện ngay.

Ngoài ra, người ta phân biệt glôcôm nguyên phát và thứ phát. Glôcôm nguyên phát dùng để chỉ bệnh glôcôm không rõ nguyên nhân. Glôcôm thứ phát là bệnh xảy ra do một số nguyên nhân như khối u, tiểu đường, đục thủy tinh thể nặng hoặc viêm nhiễm.

4. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh glôcôm

Với mỗi thể bệnh Glôcôm, bệnh nhân sẽ gặp các triệu chứng khác nhau: 

Glôcôm góc đóng cấp tính: biểu hiện dễ nhận thấy là mắt đau đột ngột, đau nhức dữ dội từng cơn, lan lên nửa đầu cùng bên, nhìn đèn thấy có quầng xanh đỏ như cầu vồng, thường buồn nôn hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi, mắt đỏ lên và nhìn mờ ở nhiều mức độ, có thể chỉ mờ như nhìn qua màn sương nhưng cũng có thể giảm thị lực trầm trọng. Sờ tay vào mắt thấy nhãn cầu căng cứng như hòn bi. 

Glôcôm mãn tính (glôcôm góc đóng nguyên phát mãn tính, glôcôm góc đóng nguyên phát không có nghẽn đồng tử, glôcôm góc mở nguyên phát): bệnh diễn ra âm thầm, thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng, bệnh nhân thường đến khám khi thị lực giảm nặng hoặc mất hoàn toàn.

Th.Bs Nghiêm Thị Hồng Hạnh - Giám đốc BV Chuyên Khoa Mắt Hitec, thành viên BCH CLB Glôcôm Việt Nam đang khám mắt cho bệnh nhân Glôcôm

5. Các phương pháp điều trị bệnh Glôcôm

Tùy thuộc vào từng thể bệnh và giai đoạn của bệnh glôcôm mà người bệnh sẽ được chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp.

5.1. Sử dụng thuốc 

Thuốc nhỏ mắt: Sử dụng thuốc nhỏ mắt để kiểm soát tình trạng tăng nhãn áp là một trong những phương pháp điều trị glôcôm phổ biến, đặc biệt là trong việc điều trị glôcôm góc mở. Các thuốc nhỏ mắt được dùng sẽ giúp hạ nhãn áp bằng cách tăng dẫn lưu thủy dịch ra ngoài mắt hoặc giảm lượng thủy dịch mắt tiết ra. Tuy nhiên, thuốc nhỏ mắt hạ nhãn áp có thể gây ra một số tác dụng phụ như kích ứng ở mắt, châm chích, mẩn đỏ, khô mắt. Vậy nên bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề gì trong quá trình sử dụng thuốc. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần tuân thủ đúng liều lượng sử dụng, việc tự ý ngưng sử dụng mà chưa có sự chỉ định của bác sĩ có thể ảnh hưởng tới kết quả điều trị. 
Thuốc uống: Bác sĩ cũng có thể kê một số loại thuốc uống như beta-blocker hay carbonic anhydrase inhibitor. Những loại thuốc này giúp làm giảm tiết dịch (nước) trong mắt.

5.2. Laser và phẫu thuật

Trong trường hợp điều trị glôcôm bằng việc sử dụng thuốc không đạt được hiệu quả như mong muốn, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện phẫu thuật hoặc điều trị bằng laser. Mục đích của các phương pháp này là tạo đường thoát cho thủy dịch, làm ổn định áp suất trong mắt. Tùy thuộc vào tình trạng cũng như thể bệnh mà sẽ có những phương pháp laser khác nhau bao gồm: 

• Laser cắt mống mắt chu biên
• Laser tạo hình vùng bè
• Laser quang đông thể mi
• Phẫu thuật cắt bè củng giác mạc
• Phẫu thuật cắt củng mạc sâu không xuyên thủng
• Phẫu thuật đặt van dẫn lưu tiền phòng

6. Tiên lượng sau điều trị và lưu ý 

Mục đích chính của việc điều trị glôcôm là nhằm ngăn chặn bệnh không tiếp tục tiến triển gây tổn thương thần kinh thị giác. Đây là bệnh lý không thể hoàn toàn điều trị dứt điểm, nhưng hầu hết các ca đều có thể được kiểm soát thành công.

Sau khi điều trị bằng laser hay phẫu thuật, người bệnh đều cần tuân thủ đúng các lịch tái khám để có thể theo dõi được thường xuyên thị lực và nhãn áp của mình. Khi thấy có bất cứ biểu hiện gì bất thường, thị lực suy giảm người bệnh cần đến ngay các cơ sở chuyên khoa mắt để được can thiệp kịp thời. Theo dõi điều trị là yếu tố quan trọng ảnh hưởng rất lớn đến kết quả cuối cùng. Trong nhiều trường hợp, glôcôm tuy đã được phát hiện và điều trị, song người bệnh cho rằng đã khỏi hẳn nên không đi khám, theo dõi tiếp, hậu quả là bệnh tiếp tục âm ỉ tiến triển dẫn tới mất hoàn toàn thị lực. Vì vậy, bệnh nhân cần tuân thủ theo dõi định kỳ từ khi phát hiện bệnh, kiên trì điều trị suốt đời nhằm kiểm soát diễn biến bệnh, bảo tồn được thị lực của mình.

Cho đến nay chưa có biện pháp nào có thể phòng được bệnh Glôcôm. Vì vậy việc phát hiện và điều trị sớm, theo dõi thường xuyên là rất quan trọng. Các đối tượng có nguy cao như người trên 40 tuổi nên đi khám mắt 1 năm 1 lần, người có người thân mắc bệnh glocom nên khám mắt định kỳ 6 tháng 1 lần. Hỗ trợ tư vấn dịch vụ miễn phí hotline 0984.122.153